آشنایی با رشته کشاورزی و آینده شغلی آن2
معرفی رشته مهندسی منابع طبیعی – محیط زیست
مقدمه :
زمین سبز بود؛ به سبزی بهشت و رودخانه تمیز و شفاف و زلال، و طبیعت با بارش هر باران از شادابی و طراوات لبریز می‌شد. سال‌ها گذشت. جمعیت شهر رو به فزونی گذاشت. خانه‌های تازه ساخته شد و به جای درختان سرسبز، كارخانه‌ها جان گرفتند. چرخ‌های تولید كارخانه كه به كار افتاد، فاضلاب صنعتی را به میان آب رودخانه جاری ساخت. آن وقت ماهی‌های كوچك و بزرگ، ذرات آلوده كننده آب را با آب شش‌هایشان تنفس كردند و گروه گروه جان باختند. آب، خاك و هوای آلوده، نفس درختان را نیز قطع كرد و اكنون ما در این زمین كه با دست‌های خودمان، خاكستری‌اش كرده‌ایم، هر لحظه شاهد مرگ سبزی و سبزینگی،پاكی و شادابی و در نهایت هستی و زندگی هستیم. این بحران در كشور ما بسیار جدی و فراگیر به چشم می‌خورد. برای مثال در مناطق كلیدی و شاخصی همچون پارك ملی گلستان و منطقه حفاظت شده جهان‌نما، ذخایر حیات وحش ما نسبت به دهه 50 به یك چهارم و در مقایسه با دهه 60 به نصف تقلیل یافته است. به عبارت دیگر، ذخیره كنونی جمعیت حیات وحش كشور ما 25% دهه 50 و 50% دهه 60 است !حال چه باید كرد؟ و چگونه میتوان بار دیگر آسمان را آبی و زمین را با رنگ‌هایی زنده و شاداب رنگ‌آمیزی نمود و حیات و زندگی را به طبیعت ایران بازگرداند؟كارشناسان منابع طبیعی با بررسی علم اكولوژی، حل مسائل زیست‌محیطی، ارائه طرحهای عملی برای حفظ و توسعه پوشش گیاهی، بهرهبرداری صحیح از اراضی مطابق با قابلیت آنها، توسعه فعالیت آبخیزداری و مدیریت آب و خاك، تلاش می‌كنند تا این آرزو را محقق سازند.این رشته در مقطع كارشناسی دارای 5 گرایش محیط‌زیست، مرتع و آبخیزداری، جنگلداری، شیلات و علوم و صنایع چوب و كاغذ است. گرایش محیط‌زیستمحیط‌زیست یك رشته چند بخشی یا بین رشته‌ای است و آمیخته‌ای از علوم بیولوژی، اكولوژی، فیزیك، شیمی، ریاضی، آمار، اكولوژی كاربردی و جغرافیا میباشد. این گرایش تلاش می‌كند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل مرتع، جنگل و ... پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوی عمل كند كه با نیازها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت زندگی بهتری رابرای خود و آیندگان فراهم سازد.همچنین تلاش می‌كند تا با ارائه دانش و آگاهی‌های لازم درباره اكولوژی حیات وحش، اكولوژی دریاها، نحوه آلودگی محیط‌زیست، نحوه طراحی پارك‌های ملی و جنگلی و ... به حمایت و حفاظت از محیط‌زیست و حل مشكلات زیست محیطی بپردازد.در كشور ما محیط زیست در مقطع كارشناسی یكی از گرایش‌های مهندسی منابع طبیعی است و در آن بیشتر به اكوسیستم‌های طبیعی پرداخته می‌شود، اما استادان محیط‌زیست معتقدند كه باید مثل سایر كشورهای دنیا، محیط‌زیست را به عنوان یك رشته مجزا ارائه دهیم و در آن علاوه بر اكوسیستم‌های طبیعی به اكوسیستم‌های شهری نیز پرداخته شود. چون در حقیقت محیط‌زیست به تعامل و ارتباط بین محیطهای انسانی و طبیعی می‌پردازد و صحیح نیست كه این دو را مجزا از یكدیگر بررسی كنیم.(در سال 83 مهندسی محیط زیست به عنوان یك رشته مجزا در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، وابسته به وزارت آموزش و پرورش ارائه شده است.)
موقعیت شغلی در ایران :
در سال 1382 ارزش اقتصادی هر هكتار دریا از نظر تعدیل و تنظیم گازها، كنترل آشفتگی، تنظیم آب، تهیه آب، تصفیه آب، تولید مواد غذایی، تامین مواد خام، ارزش فرهنگی، توریسم و ... 71609310 ریال، هر هكتار ساحل 50244800 ریال، هر هكتار جنگل 12015600 ریال، هر هكتار مرتع 2876800 ریال و هر هكتار تالاب 183334000 ریال محاسبه شده است.متأسفانه بسیاری از این منابع ارزشمند كه تجدیدناپذیر یا به سختی قابل تجدید هستند، در كشور ما به دلیل بی‌مبالاتی و بی‌توجهی در معرض نابودی قرار گرفته‌اند. چرا كه ما توجه به قوانین و معیارهای محیط‌زیست را یك امر ضروری و اجتناب‌ناپذیر نمی‌دانیم و حتی در نظر برخی از شركت‌ها و سازمانها، سازمان حفاظت محیط‌زیست، یك سازمان دردسرآفرین است و باید به نحوی از زیر اصول و قوانین آن شانه خالی كرد!و باز به همین دلیل در طرحها و پروژه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ما، محیط زیست نه تنها حرف اول را نمی‌زند بلكه در انتها نیز جایگاه مشخصی ندارد! با این همه، چون امروزه مسائل و مشكلات زیست‌محیطی صرفاً به یك كشور، یك منطقه یا یك قاره محدود نمی‌شود و هیچ كشوری نمی‌تواند ادعا كند كه انتشار آلودگی و مشكلات ناشی از آن، مختص به كشور متبوعش میباشد، حفظ محیط‌زیست به یك ائتلاف جهانی تبدیل شده است و تمام كشورها و جوامع بشری پذیرفته‌اند كه باید در توسعه صنعتی با توجه به ارزیابی دقیق زیست‌محیطی، تجدید نظر كرد.
این امر باعث شده است كه در كشور ما نیز متخصصان محیط‌زیست در تمام مقاطع تحصیلی بویژه كارشناسی‌ارشد و دكترا در سازمان‌های متعددی از جمله:
سازمان حفاظت محیط‌زیست، شهرداری‌ها، مهندسین مشاور، وزارت كشور، وزارت نیرو، سازمان توسعه و برنامه‌ریزی، وزارت صنایع، وزارت نفت حضور داشته باشند. تا جایی كه به گفته دكتر مخدوم استاد محیط زیست دانشگاه تهران، هیچ یك از فارغ‌التحصیلان كارشناسی‌ارشد و دكترای محیط‌زیست بی‌كار نیستند.
معرفی رشته مهندسی فضای سبز
مقدمه :
هر فردی در دنیا به 2 تا 4 متر مربع فضای سبز نیاز دارد تا با كمبود اكسیژن و مشكلات جسمی و روانی روبرو نشود. در این میان مهندسی فضای سبز با ایجاد فضای سبز در سطح شهرها مانند كاشت درختان در حاشیه خیابان‌ها و ایجاد انواع پارك‌های جنگلی، كوهستانی و منطقه‌ای، فضاسازی و زیباسازی پارك‌ها، كاهش آلودگی‌های بصری و ایجاد مناظر زیبا، تقلیل صداهای آزار دهنده و تعدیل آلودگی‌های صوتی، حفاظت و صیانت از محیط طبیعی و منابع موجود در آن، حفاظت از تنوع حیاتی گیاهان،عامل حفظ فضای سبز و سلامت و زیبایی سكونت‌گاه‌های انسان می‌گردد و نیاز انسان‌ها را به فضای سبز موردنظر تأمین می‌كند.در واقع مهندسی فضای سبز با ایجاد و حفظ مناظر طبیعی در اطراف منازل و در سطوح وسیع‌تر؛ یعنی شهر و اطراف آن، كیفیت زندگی را در شهرها بالا می‌برد. زیرا فضای سبز شهر، دستگاه تنفس شهر است. از سوی دیگر ایجاد فضای سبز به سلامت جسم و روان ساكنین شهرها كمك می‌كند تا مردمی كه امكان استفاده روزمره از طبیعت را در خود شهر ندارند ، این امكان برای آنها به وجود آید.
تواناییهای لازم :
دانشجوی مهندسی فضای سبز باید به علم كشاورزی اعم از خاك‌شناسی، هواشناسی، چمن‌كاری، باغبانی و گلكاری آشنایی داشته باشد تا بتواند بذر چمن مناسب تهیه كرده و با كود مناسب و آبیاری به موقع، چمنی مناسب برای زمین بازی یا تزئین میادین گل تهیه نماید، همچنین بتواند گیاهانی با گل‌های بزرگ و با دوام پرورش دهد و درختان مناسب برای حاشیه خیابان‌ها انتخاب كرده و آنها را به درستی هرس كند.از سوی دیگر دانشجوی این رشته باید فردی با ذوق و هنرمند باشد و به طراحی و نقشه‌كشی علاقه‌مند باشد تا بتواند از گیاهان زینتی در طراحی محوطه‌های مسكونی، اداری و تجاری به خوبی بهره گیرد و در طراحی پارك و پارك‌سازی، طراحی فضاهای شهری و محوطه‌های ویژه مثل محوطه‌های صنعتی، دانشگاهی، شهرك‌های مسكونی و اتوبان‌ها به یاری ذوق و هنر خویش طرح‌هایی مناسب و زیبا ارائه دهد.
موقعیت شغلی در ایران :
تمامی شهرها به ویژه شهرهای بزرگ به فضای سبز و بهبود محیط زیست نیاز دارند. از همین رو سازمان پارك‌ها و فضای سبز شهرداری‌ها یكی از مراكز اصلی جذب فارغ‌التحصیلان این رشته است. متخصصان فضای سبز همچنین می‌توانند به عنوان طراح، مدیر، ناظر و مجری فضای سبز موسسات دولتی و خصوصی و محوطه‌های اداری و مسكونی فعالیت نمایند یا به عنوان مربی هنرستانهای كشاورزی و مجری امور تحقیقات وزارت كشور، وزارت جهاد كشاورزی و وزارت مسكن و شهرسازی مشغول به كار شوند.
معرفی رشته جنگلداری
گرایش جنگلداری مجموعه‌ای از علوم و فنون است كه برای شناخت جوامع مختلف جنگلی و آگاهی از كیفیت و كمیّت آنها، تربیت، پرورش و بهرهبرداری مستمر از تولیدات جنگلی، روشهای مختلف قطع و حمل درختان قطع شده، جاده‌سازی درجنگل و مهمتر از همه، حفاظت، احیا و توسعه مناطق جنگلی به عنوان تعدیل و تنظیم كننده شرایط آب و هوایی و خاكی و منبع تولید كننده چوب به كار گرفته میشوند.برای مثال، دانشجویان با مطالعه درس "حمایت جنگل" با عوامل تخریب جنگل آشنا شده و روشهای بهبود و حفاظت و نگهداری از جنگل را می‌آموزند؛ روش‌هایی كه می‌تواند عامل كاهش فرسایش خاك و فراهم ساختن زیستگاه‌هایی برای حیات وحش گردد. همچنین با مطالعه درس‌هایی مثل جنگلداری، بهرهبرداری از جنگل و سیاست جنگل می‌آموزند كه چگونه با فراهم ساختن مناطقی برای چرای دام‌ها، میتوان فشار وارد شده بر زمین‌های جنگلی را كاهش داد یا چگونه میتوان چوب مورد استفاده برای ساخت وسایل چوبی و سوخت و انرژی را فراهم ساخت تا به این وسیله، هم منافع اقتصادی حاصله از جنگل و هم اكولوژی آن حفظ گردد.
موقعیت شغلی در ایران :
ایران با داشتن 24 تا 25 درصد بیابان از مجموع وسعت كشور، با مشكل مهم و حیاتی فرسایش خاك رو به رو است. این فرسایش، مشكلات اقتصادی بسیاری را در كانون‌های بحرانی كشور ایجاد كرده است و تنها راه مبارزه با آن، احیای پوشش گیاهی مناطق بحرانی و حفظ و صیانت از جنگل‌ها است. به عبارت دیگر، فارغ‌التحصیلان توانمند این رشته چون هم از اطلاعات فنی - مهندسی و هم از علوم طبیعی و اقتصادی و اجتماعی مربوط به مناطق جنگلی برخوردار هستند، فرصت‌های شغلی مناسبی دارند كه از آن جمله میتوان به كارشناس متخصص در تهیه طرحهای جنگلكاری و جنگلداری و سایر طرحهای مربوط به حفاظت و توسعه جنگل‌ها در سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور، وزارت جهاد كشاورزی، شهرداری‌ها، سازمان پارك‌ها و فضای سبز و سازمان محیط زیست اشاره كرد. همچنین همكاری با شركت‌ها و مؤسسات مجری طرحهای راه‌سازی در زمینه نقشه‌برداری، طراحی و محاسبه و اجرای راه‌ها و جاده‌های جنگلی، فعالیت در شركت‌های مشاوره منابع طبیعی به صورت همكاری در طرحهای جنگلداری خصوصی و شركت‌های بهرهبرداری از جنگل‌ها از جمله فعالیت‌هایی است كه فارغ‌التحصیلان مهندسی منابع طبیعی گرایش جنگلداری می‌توانند در آنها حضور داشته باشند.
از جمله کارهایی که فارغ التحصیلان رشته جنگل داری می توانند انجام دهند به شرح زیر می باشد:
1- طراحی ، محاسبه و تهیه طرح های جنگل داری در جنگل های شمالی و سایر قسمتهای ایران در مساحت های مختلف به صورت مجزا و یا طراحی طرح های جنگلداری در داخل یک حوضه آبخیز .
2- طراحی ، محاسبه و اجرای راه ها و جاده های جنگلی ، شامل : مسیریابی ، پیاده کردن مسیر، و زیرسازی جاده ها .
3- انجام کارهای نقشه برداری که در کارهای راه سازی و تهیه نقشه های دقیق جنگلی برای محاسبات و طراحی مورد نیاز است .
4- شرکت در طرح های تحقیقاتی مراکز علمی و موسسات پژوهشی کشور .
5- طراحی و تهیه طرح های بهره برداری از جنگل های ایران.
6- طراحی و تهیه، نظارت و اجرای طرح های جنگل کاری و پارک های جنگلی در مناطق معتدل، خشک و نیمه خشک کشور .
7- طراحی و احداث نهالستان های موقت و دائمی جنگل و تولید انبوه نهال و مکان یابی مناطق تولید بذر و تهیه بذرهای جنگلی و تامین نیاز نهالستان های جنگلی .
8- تهیه، محاسبه و اجرای طرح های آمار برداری و اندازه گیری از جنگل های شمال کشور.
فارغ التحصیلان که به دریافت درجه مهندسی منابع طبیعی در رشته جنگل داری نایل می شوند از اطلاعات کافی فنی و مهندسی از یک طرف و علوم طبیعی و اقتصادی و اجتماعی مربوط به مناطق جنگلی از طرف دیگر برخوردار هستند.
معرفی رشته اقتصاد کشاورزی
گرایش‌ها و ابعاد مختلف این رشته
اقتصاد کشاورزی به مجموعه ای از علوم و روشها اطلاق می شود که عوامل اقتصادی موثر در امور کشاورزی، روابط اقتصادی موجود بین عوامل تولید کشاورزی و کاربرد اصول اقتصادی را در تولید و توسعه کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار می دهد.
اقتصاد کشاورزی، روشهای چگونگی استفاده مطلوب بهینه از منابع طبیعی در بخش کشاورزی را از طریق شیوه ها و ابزار کارآمد خود مئرد مطالعه قرار می دهد. هدف از ایجاد این رشته، تربیت نیروهای متخصص و کارآمدی است که بتواند با تکیه بر دانش و اندوخته های علمی و تجارب عملی خود به عنوان کارشناس اقتصاد کشاورزی به تهیه و تدوین طرحهای توسعه کشاورزی و ارزیابی اقتصادی آنها در سطوح مختلف منطقه ای و یا ملی بپردازند و همچنین از طریق به کارگیری روشهای تجزیه و تحلیل کمی و ارائه مدلهای ریاضی در حل مسائل و مشکلات تولید، توزیع و یا معرف مواد غذایی و مواد خام، راهکارهای مناسبی را ارائه نمایند.
جایگاه در جامعه:
با توجه به اهمیت تولید کشاورزی در امنیت غذایی جامعه و نیز ضرورت توجه به ابعاد اقتصادی تولید، اقتصاد کشاورزی به عنوان یکی از شاخه های علوم کشاورزی ، از حدود یک قرن پیش در کنار سایر رشته های کشاورزی بتدریج مطرح شد و با سیر تکاملی اش امروزه بشکل یک دانش منسجم و مدون در مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی در اختیار مشتاقان علم و جامعه کشاورزی قرار گرفته است. در عرصه فعالیتهای زراعی، حضور متخصصانی که علاوه بر دانش کشاورزی، اصول علم اقتصاد را نیز فراگرفته باشند و بتوانند با استفاده از تجربیات و دانش خود، در زمینه برنامه ریزی و تهیه طرحهای تولیدی محصولات کشاورزی به طور اقتصادی فعالیت کنند از ضروریات تحول کشاورزی کشور است و این امر، جایگاه و اهمیت رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی را بخوبی مشخص می کند.
صنعت و بازارکار :
اکثر داوطلبان در زمان انتخاب رشته توجه زیادی به این بخش دارند. خوشبختانه رشته ی مهندسی اقتصاد کشاورزی در کشور ما بسیار مورد نیاز است و به همین دلیل بازارکار خوبی دارد. البته داوطلبان عزیز برای انتخاب این رشته به این نکات توجه داشته باشند:
- داوطلبان باید علاوه بر زمینه های عمومی مورد نیاز در آزمون سراسری، از قدرت و توان نسبتاً بالایی در زمینه ریاضی برخوردار باشند.
- مشتاقان این رشته باید دارای قوه ادراک بسیار بالا و قدرت تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری صحیح و اصولی باشند.
- مسلما" علاقه و شوق شخصی افراد از عوامل تعیین کننده در میزان موفقیت در این رشته است و شاید شرط لازم ادامه تحصیل در این رشته همین امر باشد.
دانش آموختگان مهندسی اقتصاد کشاورزی پس از پایان تحصیلات و دوره آموزشی خود، می توانند در زمینه های مختلف تولید، توزیع و مصرف مواد غذایی و مواد خام مورد نیاز سایر بخشها مسؤولیتهایی را بپذیرند که برخی از موارد مهم این مسؤولیتها به شرح زیر است:
1- تهیه و تدوین طرحهای کشاورزی و ارزیابی اقتصادی آنها.
2- توجیه یک طرح کشاورزی از نظر اقتصادی و یا مقایسه چند طرح.
3- بررسی و مطالعه اقتصادی طرحهای عظیم مرتبط با بخش کشاورزی مانند سدها، سردخانه ها و.....
4- تهیه الگوی کشت و یا تولیدی برای واحدهای کوچک و بزرگ کشاورزی از ابعاد اقتصادی.
5- بررسی هزینه ها و درآمدهای تولیدات کشاورزی.
6- مدل سازی ریاضی برای تعیین ضرایب فنی عوامل تولید، میزان کارایی آنها و یا تخصیص زمینه منابع تولید.
7- بازاریابی و بازاررسانی محصولات کشاورزی در داخل و خارج از کشور.
8- همکاری با مهندسان مشاور طرحهای کشاورزی منطقه ای و یا ملی در ارتباط با توجیه اقتصادی آنها.
9- ارائه طرحهای تحقیقاتی در ارتباط با مسائل مختلف اقتصاد کشاورزی.
10- آموزش نظریه های علمی اقتصاد کشاورزی.
معرفی رشته علوم و صنایع غذایی
گرایش‌ها و ابعاد مختلف این رشته در کارشناسی ارشد
فناوری تبدیل مواد غذایی
یکی از معضلات روز کشورهای در حال توسعه از جمله ایران حجم بالای ضایعات بخش کشاورزی و نیز عدم استفاده بهینه از فرآورده های جانبی این بخش است. دانش و فناوری تبدیل مواد اولیه کشاورزی، دامی و دریایی به محصولاتی با ارزش افزوده بالا و نیز قابلیت نگهداری و بسته بندی آنها برای نگهداری در شرایط مختلف موضوع فعالیت این گرایش است. همچنین تربیت نیروی انسانی متخصص و محقق با تواناییهای مدیریتی و راهبردی و تحقیقاتی در زمینه های فوق از دیگر مأموریت‌های این گرایش است.
علوم مواد غذایی
علوم پایه مورد نیاز در همه گرایش‌های مربوط به فرآوری و تبدیل و مهندسی صنایع غذایی در گرایش علوم مواد غذائی مد نظر قرار می گیرد. تواناییهای علمی متخصصین مربوطه در این گرایش، سایر گرایش‌ها و تخصص‌ها را قادر به اتخاذ تکنیک‌های صحیح می نماید. شیمی مواد غذایی، میکروبیولوژی مواد غذایی، بیوشیمی و سایر خواص کیفی مواد غذایی محورهای اصلی آموزش و تحقیق در این گرایش هستند.
مهندسی صنایع غذایی
بومی سازی تجهیزات و تکنولوژی‌های روز مورد استفاده در صنایع غذایی و آشنایی دانشجویان به اصول طراحی و پایه‌های دانش فنی، تجهیزات و ماشین آلات مورد استفاده در صنایع غذایی هدف این گرایش است.
بیوتکنولوژی مواد غذایی
روشهای نوین علمی مورد استفاده در صنایع غذایی ، ارزش دهی به محصولات جانبی، استفاده بهینه از ضایعات و معرفی روشهای بیوتکنولوژی در صنایع غذایی و محصولات و فناوری های مرتبط جزو اهداف این گرایش است.
تواناییهای لازم برای داوطلبان این رشته
برای کسب موفقیت در طی دوره تحصیلی و امکان ادامه تحصیل در این رشته، داوطلب باید از توان و دانش بالا در دروس شیمی، فیزیک و زیست شناسی(میکروب شناسی) برخوردار باشد. در ضمن از آن جا که زمینه اشتغال متخصصان این رشته بیشتر در کارخانجات اعم از آزمایشگاه و خط تولید است، داوطلب باید از توان جسمی مطلوب و نیز دقت کافی بهره‌مند باشد.
زمینه‌های اشتغال
فارغ التحصیلان رشته مهندسی علوم و صنایع غذایی پس از پایان تحصیلات، بسته به تواناییهای فردی و علمی خود، می توانند مسوولیتهای متفاوتی نظیر: مدیریت تولید کارخانجات،مسئولیت فنی، مسئولیت آزمایشگاه‌ها، انجام فعالیتهای تحقیقاتی برای بهبود کیفیت تولیدات غذایی، ساخت محصولات جدید، افزایش تولید، کاهش ضایعات، بسته بندی و ارائه مشاوره علمی به واحدهای تولیدی و فعالیتهای مرتبط دیگری را بر عهده گیرند. بدیهی است که نقش متخصصان این رشته در جلوگیری از اتلاف سرمایه‌های ملی، با کاهش ضایعات کشاورزی از طریق تبدیل آنها به فرآورده های غذایی مطلوب و مورد تأیید استانداردهای جهانی و ارزآوری از طریق صادرات این محصولات بر هیچ کس پوشیده نیست.
فهرست وزارتخانه‌ها وسازمان‌هایی که فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در آنها مشغول به کار شوند از این قرار است:
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور:
۱- انستیتو پاستور ایران
۲- سازمان بهزیستی کشور
۳- شرکت سهامی دارو پخش
۴- سازمان تأمین اجتماعی
۵- شرکت توسعه ی صنایع پزشکی
۶- انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور
۷- فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران
وزارت جهاد سازندگی
۱- سازمان امور عشایر ایران
۲- شرکت سهامی شیر ایران
۳- شرکت خدمات مهندسی جهاد سازندگی
۴- شرکت سهامی شیلات ایران
۵- سازمان دامپزشکی کشور
۶- مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی
وزارت بازرگانی:
۱- مرکزتوسعه صادرات ایران
۲- سازمان گسترش خدمات بازرگانی
۳- سازمان غله کشور
۴- سازمان بازرسی و نظارت بر توزیع کالا
وزارت کشاورزی:
۱- مؤسسه مهندسی و زراعی
۲- سازمان چای کشور
۳- شرکت سهامی کشت و صنعت شهید بهشتی و شهید رجایی
معرفی رشته گیاهپزشکی
گرایش‌ها و ابعاد مختلف این رشته
رشته گياه پزشكي از آن رشته هاي نوپا ، كاربردي جذاب است كه علاقمندان خود را جذب كرده است . عنوان گياه پزشکي در علوم کشاورزي ايران از سال 1342 به جاي «دفع آفات و حفاظت گياهان» مطرح شده است. به طور کلي، در اين رشته تشخيص و شناسايي آفات و عوامل بيماري گياهان زراعي، باغي، زينتي، جنگلي، مرتعي و فرآورده هاي گياهي و همچنين شناخت علايم و چگونگي اثر آفات و عوامل بيماريهاي انگلي و غيرانگلي بر گياهان و آشنايي کامل با اصول و روشهاي مبارزه، مورد بحث قرار مي گيرد. دانش گياه‌پزشکي به جاي معالجه انسان به حفظ و معالجه گياهان اعم از گياهان زراعي، زينتي و درختان ميوه مي‌پردازد و آنچه که گياه را رنج مي‌دهد و به سلامت آن صدمه مي‌زند، مطالعه و بررسي مي‌کند؛ يعني‌دانشجوي اين گرايش با آفاتي که در مزرعه‌ها، انبارها، سيلوها و کشتي‌ها به بخش‌هاي مختلف گياه صدمه مي‌زند از قبيل حشرات، جوندگان و علف‌هاي هرز يا بيماريهاي گياهي مانند قارچ‌ها، ويروس‌ها و باکتري‌ها آشنا مي‌شود و نحوه سمپاشي را در مراحل مختلف رشد و نگهداري از گياه و نحوه ضد عفوني انبارها را فرا مي‌گيرد. البته بايد توجه داشت که آنچه به گياه صدمه مي‌زند تنها بيماري نيست بلکه سرمازدگي، گرمازدگي و حتي کمبود مواد غذايي در خاک نيز گياه را رنج مي‌دهد و جزو ضايعات گياهي محسوب مي‌شود. از همين رو دانشجوي گياه پزشکي بايد موارد فوق را بشناسد و نحوه جلوگيري از اين آسيب‌ها را بياموزد.
تعريف و هدف
در دوره کارشناسي مهندسي کشاورزي، عنوان گياه پزشکي به رشته اي اطلاق مي شود که در آن علوم و فن آوري در زمينه هاي شناخت آفات و عوامل بيماري زاي گياهي و اصول و روشهاي مبارزه با اين عوامل مورد بررسي قرار مي گيرد.
هدف از ايجاد اين رشته، تربيت کارشناساني است که علاوه بر داشتن معلومات علمي و فني کشاورزي عمومي، در زمينه گياه پزشکي، علوم مربوط به شناخت آفات و عوامل بيماري زاي گياهي را در حد کارشناسي به صورت نظري و عملي بياموزند و با فنون و روشهاي مختلف حفظ محصولات کشاورزي، همچنين مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي نيز به صورت علمي و کاربردي آشنايي کافي پيدا کنند تا بتوانند به عنوان مدرس در هنرستانهاي کشاورزي، کارشناس اجرايي تحقيقات در مراکز پژوهشي کشاورزي و مدير و مجري امور حفاظت گياهان در موسسه هاي دولتي و خصوصي بخش کشاورزي خدمات شايسته اي را ارائه دهند. بر اساس آيين نامه آموزشي دوره کارشناسي، طول دوره کارشناسي گياه پزشکي چهار سال است و دانشجويان به طور متوسط اين دوره را در همين مدت طي مي کنند. حداکثر طول زمان تحصيل مجاز در اين دوره 6 سال و هر سال تحصيلي شامل دو نيم سال است. هر نيم سال تحصيلي شامل16 هفته کامل آموزشي است. نظام آموزشي اين دوره به صورت واحدي است و براي هر واحد درس نظري در هر نيمسال 16 ساعت آموزش کلاسي منظور مي شود
تواناييهاي لازم
تواناييهاي لازم براي داوطلبان اين رشته و براي ادامه تحصيل در رشته گياه پزشکي- با توجه به ماهيت درسهايي که در اين دوره تدريس مي گردد- داوطلب بايد علاقه مند به علوم زيست شناسي بويژه علوم مربوط به گياه شناسي و کشاورزي باشد و با توجه به اين که اغلب درسها داراي کار عملي در آزمايشگاه و يا در مزرعه است بنابراين داوطلب بايد به کار در آزمايشگاه و مزرعه علاقه داشته باشد، همچنين در زمينه درسهايي مثل زيست شناسي و شيمي از دانش و اطلاعات لازم برخوردار باشد؛ بعلاوه توان جسمي براي کار در مزرعه و آزمايشگاه را داشته باشد.
گياه پزشک ايراني بايد از يک سو با گونه‌هاي گياهي و جانوري طبيعي ايران آشنا باشد و از سوي ديگر با موجودات زنده (آفات، بيماري‌ها و علف‌هاي هرز قرنطينه‌اي) که دائم از مبادي ورودي رسمي يا از مرزهاي طولاني کشور به صورت غيرقانوني وارد مي‌شوند، آشنا بوده و با آنها مبارزه کند. در واقع مهندس گياه‌پزشکي کاري دشوار، پيچيده و پر مسؤوليت را بر عهده دارد و بايد از بيوشيمي، بيولوژي و آمار، اطلاعات وسيع و گسترده‌اي داشته باشد.همچنين گياه‌پزشکي نياز به حافظه قوي دارد چون دانشجو بايد اسامي لاتين حشرات و قارچ‌ها و رده آنها را به خاطر بسپارد و بالاخره دانشجوي اين گرايش بايد به کشاورزي و بخصوص حشره‌شناسي علاقه‌مند باشد. زيرا بخش عمده‌اي از دروس اين گرايش شامل آفات گياهي مي‌شود و در اين درس حشرات مضر براي آفات و بيولوژي آنها آموزش داده مي‌شود.
تواناييهاي فارغ التحصيلان
فارغ التحصيلان اين دوره مي توانند به عنوان کارشناس اجرايي يا تحقيقاتي در موسسه هاي مختلف دولتي و خصوصي بخش کشاورزي ايفاي وظيفه کنند، همچنين با توجه به دوره هاي کارشناسي ارشد حشره شناسي و بيماريهاي گياهي و همچنين دوره دکتراي گياه پزشکي، مي توانند در صورت داشتن شرايط لازم تا کسب آخرين مدارج تحصيلي در داخل کشور ادامه تحصيل دهند تا بتوانند مسووليتهاي بالاتر و مهمتر علمي، پژوهشي و اجرايي را بر عهده گيرند؛ همچنين پس از اتمام دوره دکتراي تخصصي امکان همکاري در دانشگاهها و ساير مراکز علمي و پژوهشي به عنوان عضو هيأت علمي برايشان فراهم مي گردد.
متصدیان این شغل تحت نظارت کلی عهده دار مطالعه و بررسی و یا سرپرستی فعالیتهای مربوط به حفظ نباتات از قبیل تشخیص آفات و امراض و انگل های نباتی و دفع یا درمان آنها و پیش بینی و تجهیز سموم مناسب جهت جلوگیری از بروز آفات احتمالی و یا اجرای مقررات قرنطینه داخلی و خارجی می باشند.
نمونه وظایف
۱- بازرسی مستمر از مزارع و باغات حوزه محوله و کسب اطلاع از بروز یا شیوع آفات و انگل ها و امراض نباتی و تهیه گزارش لازم.
۲- جمع آوری اطلاعات مربوط به آفات، انگل ها یا امراض نباتی و انجام بررسی های مقدماتی و تهیه گزارش بمنظور تدوین دستورالعمل های فنی و اجرای برنامه های مبارزه با آفات و انگل ها و امراض نباتی و همچنین اجرای مقررات قرنطبنه داخلی و خارجی بمنظور جلوگیری از حمل و نقل محصولات کشاورزی آلوده و مریض به سایر نقاط کشور و بالعکس.
۳-تهیه دستورالعمل جهت راهنمایی دسته های سمپاش آفات و تقسیم کار و وسایل لازم بین آنان.
۴- تعیین حدود مناطق آلوده به آفت و محل مبارزه و مشخص کردن مناطق آلوده و بررسی و تهیه گزارش از اقدامات انجام شده و تشخیص میزان خسارت وارده.
۵- تاسیس ایستگاههای مراقبت و مبارزه با آفات و انگلها و امراض نباتی در مناطق آلوده و تهیه برنامه های لازم.
۶- ایجاد پستهای قرنطبنه و صدور پروانه ورود برای محصولات کشاورزی با رعایت مقررات قرنطینه خارجی و نیز نظارت بر امر ترخیص محصولاتی که از خارج کشور وارد می شوند.
موقعيت شغلي در ايران
شايد برخي از کشاورزان تصور کنند که اطلاعات لازم را درباره آب و خاک دارند اما هر کشاورزي مي‌داند که براي مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي بايد به يک متخصص مراجعه کند تا نوع سم و نحوه استفاده از آن را فرا گيرد. به عبارت ديگر کشور به فارغ‌التحصيل علاقه‌مند و تواناي گياه‌پزشکي نياز مبرمي دارد. وزارت کشاورزي، شهرداري‌ها و کلنيک‌هاي گل و گياه نيز از مراکز جذب فارغ‌التحصيلان اين گرايش هستند.از سوي ديگر در حال حاضر مهندسين کشاورزي مي‌توانند با استفاده از طرح اشتغال‌زايي جهاد کشاورزي، از اين وزارتخانه وام گرفته و گلخانه يا باغ ميوه ايجاد کنند.قابل ذکر است که موقعيت فارغ‌التحصيلان اين گرايش در شهرستان‌ها بهتر است زيرا مي‌توانند در سازمان تحقيقات کشاورزي شهر خود فعاليت نمايند.
با توجه به اهميت محوري بخش کشاورزي در امر تغذيه و اقتصاد کشور و از آن جا که رسيدن به خودکفايي و استقلال اقتصادي در اين عرصه، تضمين کننده استقلال سياسي ما نيز خواهد بود. هر گونه تلاش براي افزايش توليدات کشاورزي، بسيار ارزشمند و حياتي است. يکي از راههاي افزايش محصول، جلوگيري از زيانهاي آفات و بيماريهاي مختلف گياهان و فرآورده هاي گياهي است که هر سال، ضرر و زيان قابل توجهي را بر کشور تحميل مي کند. با توجه به دانش و فن آوري روز، لازم است روشهاي علمي جديد، جايگزين شيوه هاي سنتي مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي شود، تا با افزايش سطح توليدات از ورود محصولات کشاورزي خارجي بي نياز شويم.
معرفی رشته مهندسی علوم دامی
مقدمه :
اگر چه برخی معتقدند که علوم دامی ، رشته ای است که برای شهرنشینان خیلی جالب توجه نمی باشد.اما امروزه با پیشرفت روز افزون تمامی ممالک غرب و شرق جهت داشتن توسعه پایدار و اقتصاد سالم به ناچار باید دست به دامان کشاورزان شد اغلب با شنیدن کلمه علوم دامی تصور بر این دارند که این رشته همان چوپانی مدرنیته است در صورتی که ازلحاظ کیفی این رشته اگر بیشتر از رشته هایی همچون علوم آزمایشگاهی و زیست شناسی و سایر رشته های علوم تجربی نباشد کمتر نیست دروسی همچون بیو شیمی ژنتیک فیزیولوژی و آمار... در رشته های نامبرده فوق با همین کیفیت وجود دارد. و از لحاظ بازار کاری نیز امروزه با پیشرف علوم و توجه به اصل ۴۴ قانون اساسی دیگر رشته های علوم انسانی و پایه به مانند رشته های کاربردی همچونی علوم دامی باغبانی سایر رشته های کشاورزی و بقیه رشته های صنعتی دردی را دوا نمی کنند.مدرنیته و صنعتی شدن و مستقل شدن هر کشوری در گرو رشته هایی همچون علوم دامی باغبانی و سایر رشته های صنعتی میباشد به قسمی که در ایالت متحده صنعت کشاورزی بالاتر و سود آورتر از صنعت نفت می باشد و در کشور ما تنها این دامپروری سنتی است که دید عموم را نسبت به این رشته بدبین کرده است و قابل ذکر است رشد دامپروری نیازمند مدرن شدن و مشروط به رد دامپروری سنتی میباشد.با این وصف میتوان ادعا کرد که رشته مهندسی علوم دامی، نه تنها یکی از مهمترین رشته های کشاورزی است بلکه در مقابل سایر رشته های صنعتی نیز حرفی برای گفتن داردزیرا امروز با شرایط کنونی نیز صنعت مرغداری بعد از صنعت نفت کشور قرار دارد.اما متاسفانه آنچه در دید عموم نسبت به این رشته وجود دارد چیزی غیر از واقعیت است و اغلب می پندارند که یک مهندس علوم دامی باید کود حیوانات را جمع آوری کندو... در صورتی که یکه متخصص ورزیده شاید در طول یک ماه حیوانات را به چشم نبیند و اغلب کار خود را بر روی میز کار و... انجام دهد.با این وصف وظیفه خود دانستم که به عنوان یک مهندس علوم دامی این رشته را معرفی کنم تا که شاید گامی هر چند کوچک در سطح کلان سیاست برای نیل به اهداف توسعه پایدار در این گرایش برداشته باشم از طرفی دیگر با توجه به تجربه چند ساله ام به این نتیجه رسیدم که دانشجویان این رشته اغلب بصورت نا آگاهانه وارد این رشته میشوند و این یک علف هرز برای پویایی و موفقیت هم دانشجویان و هم خود این رشته میباشد.
تعریف و هدف :
علوم دامی مجموعه علوم و فنونی است که در زمینه تغذیه و بهداشت، ژنتیک و اصلاح، فیزیولوژی و مدیریت و پرورش حیوانات اهلی و طیور مورد استفاده قرار می گیرد.
مراکز آموزش عالی کشور در 4 مقطع جداگانه علوم دامی دانشجو می پذیرند:
الف) کاردانی: شامل رشته های تکنولوژی تولیدات دامی، تکنولوژی پرورش طیور، تکنولوژی پرورش گاو و گاومیش، تکنولوژی پرورش زنبور عسل و تکنولوژی پرورش دام در مرتع.
ب) کارشناسی: شامل رشته های مهندسی علوم دامی، مهندسی تولیدات دامی، مهندسی پرورش گاو و گاومیش، مهندسی پرورش طیور.
ج) کارشناسی ارشد: شامل رشته های تغذیه دام، ژنتیک و اصلاح دام، فیزیولوژی دام، مدیریت واحد های دامپروری، پرورش طیور.
د) دکترای تخصصی: شامل دکترای تغذیه دام، دکترای ژنتیک و اصلاح دام، دکترای فیزیولوژی دام،دکترای پرورش طیور.
تربیت نیرو در مقطعهای کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی در زمینه های مختلف علوم دامی به منظور تأمین نیروی متخصص مورد نیاز در واحدهای دامپروری، سازمانها و نهادهای تخصصی و برنامه ریزی، مراکز آموزشی در مقطعهای متوسطه و عالی، محقق و پژوهشگر در بخش کشاورزی و تربیت مجریان، مدیران و کارشناسان امور دام در بخشهای دولتی، تعاونی و خصوصی از جمله هدفهای این رشته تحصیلی است.
اهمیت و جایگاه در جامعه :
تأمین پروتئین مورد نیاز کشور همواره از عمده مشکلات اقتصادی و در عین حال پرهزینه بوده است. در شرایط فعلی نیازهای غذایی انسان یا از طریق تولیدات گیاهی تأمین می گردد و یا از طریق تولیدات دامی. تولیدات دامی بهترین منبع تأمین پروتئین مورد نیاز جوامع بشری است. اهمیت این امر باعث گردیده است که امروزه در کشورهای پیشرو جهان شاهد پیشرفتهای شگرف تکنیکی در تأمین منابع پروتئین باشیم. با توجه به موارد فوق نیاز و جایگاه رشته علوم دامی در جامعه مشخص می گردد.
صنعت و بازارکار :
تواناییهای لازم برای داوطلبان این رشته و ادامه تحصیل در آن :
داوطلب باید از روحیه کار در محیطهای کشاورزی و روستایی، کار در کنار حیوانات و گیاهان و همچنین از قدرت جسمی لازم، برخوردار باشد و در درسهای علوم پایه مخصوصاً زیست شناسی قوی باشد.
تواناییهای فارغ التحصیلان :
دانش آموختگان رشته علوم دامی در مقطعهای تحصیلی مختلف، می توانند در موارد مختلف، ایفای وظیفه کنند که به طور مختصر به شرح زیر است:
الف) کاردانی:
-
اداره امور واحدهای پرورش دام، طیور و زنبور عسل.
-
کمک به کارشناسان در تدوین و اجرای برنامه های مدیریت پرورشی، بهداشت، تغذیه، اصلاح، تولید مثل و ...، دام و طیور.
-
همکاری در اجرای طرحها و استفاده بهینه از امکانات موجود.
ب: کارشناسی:
-
مدیریت واحدهای تولیدی دولتی، تعاونی و خصوصی دامپروری.
-
کارشناسی مختصص برنامه ریزی در زمینه های مختلف علوم دامی در سازمانهایی چون وزارت کشاورزی، جهادسازندگی و غیره.
-
تدریس در هنرستانهای کشاورزی و کارشناسی امور آموزشی و تحقیقاتی در مراکز آموزش عالی، تحقیقاتی و مشاوره ای.
ج) کارشناسی ارشد
-
تدریس درسهای علوم دامی در آموزشکده ها و دانشکده های کشاورزی.
-
تحقیق در زمینه های مختلف امور دام و طیور.
-
برنامه ریزی و هدایت امور اجرایی و تخصصی در زمینه های مختلف علوم دامی.
د) دکترای تخصصی:
-
تدریس و پژوهش در مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشور - قبول مسوولیتهای مهم اجرایی و مشاوره ای در امر برنامه ریزی، انتقال فن آوری و افزایش توان تولیدی بخش علوم دامی کشور.
-
کمک در توسعه مرزهای دانش و فنون پیشرفته در رشته های مختلف علوم دامی
معرفی رشته کاردانی ناپیوسته علمی-کاربردی پرورش زنبورعسل
مقدمه:
اهمیت اقتصادی پرورش زنبور عسل بیشتر در گرده‌افشانی گیاهان زراعی و باغی وافزایش محصولات کشاورزی است. به طوری که طبق تحقیقات انجام شده در کشورهای دیگر ارزش زنبور عسل در افزایش محصولات کشاورزی بسیار بیشتر از تولیدات مستقیم کندو است. بررسی‌های انجام شده در ایران نیز نشان می‌دهد که نقش زنبور عسل در افزایش محصولات کشاورزی چندین برابر تولید عسل ارزش دارد. زنبور عسل علاوه بر دخالت در عمل گرده‌افشانی با تولید محصولاتی مانند ژله رویال، زهر، گرده و بره موم در صنایعی مانند داروسازی، نساجی، کاغذسازی، شمع‌سازی و تولید واکسن نقش ارزشمندی را ایفا می‌کند و باعث افزایش اشتغال‌زایی می‌شود.
به دلیل آن‌که پرورش زنبور عسل تا حد زیادی به منابع طبیعی و باغ‌ها وابسته است و سیستم پرورشی این بخش تا حد زیادی به صورت سنتی و تجربی اداره می‌شود، تربیت نیروی متخصص و ماهر که شناخت کافی از زنبور عسل داشته باشند، ضرورت دارد تا ضمن بهرهبرداری از امکانات موجود در کشور و تولید فرآورده‌های مربوط، رشد و توسعه کمی و کیفی این بخش فراهم شود.
آینده شغلی :
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند به عنوان کاردان پرورش زنبور عسل، کاردان پرورش ملکه و اصلاح نژاد زنبور عسل، کاردان کارگاه، تعمیر، سرویس و ساخت وسایل زنبورداری و سرپرست واحدهای تولید و فرآوری محصولات زنبور عسل فعالیت کنند.
معرفی رشته شیلات
صنعت شیلات در كشور ما در مقایسه با تحولاتی كه در صید و صیادی جهان در 50 سال اخیر روی داده، نسبتاً جوان است و حتی سرانه مصرف ماهی در ایران از 5/4 كیلوگرم فراتر نرفته است؛ رقمی كه همردیف سرانه ماهی در كشورهای فاقد ذخایر آبزیان است. این در حالی است كه آبزیان، به دلیل كاهش كلسترول خون،جلوگیری از بروز بیماری‌های قلب و عروق، وجود انواع اسیدهای آمینه مورد نیاز برای رشد و نمو بدن و داشتن درصد قابل توجهی مواد معدنی و ویتامین، ارزش غذایی بیشتری نسبت به گوشت‌های قرمز و سفید دارند.از سوی دیگر، فعالیتهای شیلاتی در كشور، صرف‌نظر از تأمین بخشی از مواد پروتئینی، منبع مناسبی برای اشتغال، تأمین ارز و اهرمی برای توسعه و عمران مناطق ساحلی است. در واقع، در برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی كشور، شیلات جایگاه مهمی دارد.شك نیست كه اجرای طرحهای شیلاتی كشور، به نیروهای كارآمد و متخصص نیازمند است، افرادی كه با استفاده از منابع آبی برای تأمین پروتئین مورد نیاز مردم فعالیت كنند.هدف رشته مهندسی منابع طبیعی گرایش شیلات، پرورش و آموزش كارشناسان و متخصصان در همین زمینه است. در این گرایش، دانشجویان با علوم مختلف بیولوژی جانوری، گیاهی و اكولوژی دریایی به عنوان زیربنای شیلات آشنا میشوند ، درباره آبزیان آب‌های داخلی و دریایی، نحوه تكثیر و پرورش آبزیان، صید و صیادی ونحوه عمل‌آوری فرآورده‌های دریایی مطالعه می‌كنند.اهمیت این رشته زمانی آشكار‌تر می‌شود كه بدانیم بهرهبرداری صحیح و پایدار از منابع دریایی، حفاظت از منابع و بازسازی ذخایر، تنوع‌بخشی در تولید و افزایش تولید، بهبود و ارتقای كیفیت محصولات شیلاتی از تولید به مصرف، استفاده از فناوری‌های جدید مهندسی ژنتیك در شیلات، تولید فرآورده‌های بیولوژیك، اشتغال و درآمد ارزی، بدون نگرش علمی و متكی بر یافته‌های تحقیقاتی در شیلات، امكان‌پذیر نیست.
موقعیت شغلی در ایران :
آمارهای سازمان كشاورزی و خواروبار جهانی "فائو" نشان می‌دهد كه درآمد خالص حاصل از تجارت ماهی (صادرات منهای واردات) كشورهای در حال توسعه، اخیراً به 7/17 میلیارد دلار رسیده است. این رقم بزرگتر از ارزش كل صادرات چای، برنج، كاكائو و قهوه است.در كشور ما نیز صنعت شیلات نقش مهمی در ایجاد اشتغال، بویژه از جهت كیفی دارد. زیرا بخش عمده‌ای از فعالیتهای شیلات در مناطق دورافتاده و محروم انجام می‌شود؛ مناطقی كه حضور فعالیتهای انسانی از دید سیاسی و امنیتی بسیار مهم است. همچنین، ایفای نقشی كه فعالیتهای شیلاتی در كاهش پدیده بیكاری پنهان در مناطق روستایی و سواحل صیادی دارد، برای كشور حائز اهمیت است. زیرا فعالیت‌هایی كه به منظور استفاده از منابع كوچك آبی طبیعی و نیمه‌طبیعی برای پرورش ماهی، صنایع كوچك پشتیبانی، و فرآوری و تعمیر ادوات صیادی انجام می‌شود، در كاهش بیكاری پنهان و افزایش درآمد ساكنان این مناطق، بسیار مؤثر است. همان‌طور كه پیش از این گفتیم، برای اجرای برنامه‌های شیلات، پرورش افراد فنی و كارشناس از اهمیت خاصی برخوردار است؛ افرادی كه می‌توانند با توسعه فعالیتهای آبزی پروری، بازسازی ذخایر دریای خزر و منابع آب‌های داخلی، ترویج مصرف آبزیان پرورشی به عنوان غذای سلامتی، بهبود كیفیت عرضه آبزیان پرورشی، ایجاد مزارع انفرادی پرورش آنها و مراكز تكثیر آبزیان، ارائه آموزش‌های مورد نیاز آبزی پروران به منظور تقویت و ارتقای دانش فنی تولید كنندگان، مطالعه وارائه مناسبترین روشهای تكثیر و پرورش آبزیان ، افزایش راندمان و بهبود كیفیت آبزیان پرورشی، شناسایی و مطالعه اراضی مستعد توسعه پرورش آبزیان و انجام تحقیقات در امر شناخت بیماری‌ها، بهداشت و تغذیه آبزیان، نقش بسیار مهم و اساسی در رشد و ارتقای صنعت شیلات بر عهده داشته باشند.
معرفی رشته کاردانی علمی-کاربردی تولیدوبهره برداری گیاهان دارویی معطر
مقدمه :
آمار جهانی نشان می‌دهد که مواد مؤثر بیش از 50 درصد از داروهای تولید شده طبیعی است و عمدتاً منشأ گیاهی دارد. در حال حاضر نیز بیش از 80 درصد از مردم کشورهای در حال توسعه به داروای گیاهی وابسته هستند و کشورهای تولید کننده مواد دارویی مثل آلمان، انگلستان، سوئیس و ژاپن، استفاده از گیاهان دارویی را در سطح وسیعی در برنامه تولید خود قرار داده‌اند.کشور پهناور اسلامی ایران با آب و هوای گوناگون و شرایط اقلیمی مختلف و فلور غنی (حدود 8 هزار گونه گیاهی) بدون شک در ردیف اول کشورهای تولید کننده گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن می‌تواند قرار گیرد.
وجود اختلاف درجه حرارت 50 درجه سانتی‌گراد، وجود اراضی ساحلی، کویری، کوهستانی و برخورداری از حدود 300 روز آفتابی و تنوع گونه‌های زیستی و اختصاص بسیاری از گیاهان دارویی به سرزمین ایران، همگی ویژگی‌هایی هستند که در مقایسه با سایر تولیدکنندگان استعداد بالقوه‌ای را برای تولید انوع گیاهان دارویی در سطح وسیع و گسترده فراهم آورده است. بنابراین تربیت نیروی انسانی کاردان جهت استفاده از این پتانسیل بالقوه می‌تواند بخشی از نیاز کشور را برای نیل به اهداف یاد شده، تأمین نماید.
آینده شغلی :
فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند به عنوان کمک کارشناس تحقیقاتی گیاهان دارویی، کاردان کشت و پرورش گیاهان دارویی و معطر، کاردان بهره‌بردار گیاهان دارویی و معطر و کمک ناظر در واحدهای تولید فعالیت کنند.
معرفی رشته كاردانی تكنولوژي توليدات گياهي
كاردانی تكنولوژي توليدات گياهي تخصص لازم را در زمينه‌هايي چون مباشرت در عمليات كاشت، داشت و برداشت محصولات عمده زراعي، مبارزه با آفات و امراض گياهي و علف‌هاي هرز به دست مي‌آورد. داوطلب اين رشته بايد در درس زيست‌شناسي توانمند بوده و روحية كار در محيط‌هاي كشاورزي و روستايي را داشته باشد.
آینده شغلی :
فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند در شركت‌هاي تعاوني روستايي، مراكز خدمات كشاورزي، روستايي و عشايري، شركت‌هاي كشت و صنعت و واحدهاي توليدي، جهاد كشاورزي و بخش خصوصي فعاليت كنند.
معرفی رشته علوم و صنایع چوب و كاغذ
علوم و صنایع چوب و كاغذ مجموعه علوم و فنونی است كه با فراگیری آنها دانشجویان در زمینه نحوه رویش و تولید چوب و عوامل مؤثر بر آن، اختصاصات ساختمانی و طبقه‌بندی و درجه‌بندی چوب‌ها و كاغذها، خواص فیزیكی، مكانیكی، شیمیایی و كاربردی چوب و كاغذ، تبدیل شیمیایی و مكانیكی و نیز بازرگانی و داد و ستد چوب و كاغذ و تولیدات آنها آگاهی لازم را كسب می‌كنند.
موقعیت شغلی در ایران :
فارغ‌التحصیل علوم و صنایع چوب و كاغذ می‌تواند به عنوان مدیرفنی در بخشهای دولتی یا خصوصی مجتمع‌های چوب و كاغذ و كارخانجات تولید چوب فعالیت كند یا به عنوان كارشناس در دفاتر فنی سازمان جنگل‌ها و مراتع مشغول به كار گردد.
معرفی رشته مدیریت مناطق خشک و بیابانی
مقدمه :
پس از ۲ چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین، بیابان زایی به عنوان سومین چالش مهم جامعه جهانی در قرن ۲۱ محسوب می شود ، به طوری که براساس گزارش های سازمان های بین المللی یک ششم جمعیت ، سه چهارم اراضی خشک و یک سوم خشکی های جهان به مساحت ۵میلیارد هکتار در ۱۱۰ کشور جهان در معرض پدیده بیابان زایی است.
بیش از نیمی از مساحت کشور ما را مناطق بیابانی یا نیمه‌بیابانی تشکیل می‌دهد. از این میان، یک‌پنجم از مساحت کشور نیز در شمار بیابانهای واقعی جهان قرار دارد.
بیابان واقعی در تعریف اقلیمی یعنی جایی که زادآوری زیستی در آن در حداقل ممکن است.
به‌واقع یک‌پنجم از مساحت کشور مطلقا هیچ قابلیتی برای انواع فعالیتهای توسعه انسانی از قبیل کشاورزی و غیره ندارد و به‌صورت محدود شاید فقط برای بیابان‌گردی آن هم در قالب تورهای ماجراجویانه مناسب باشد. نکته این است که در همه ۵۰ سال گذشته این یک‌پنجم در حال گسترش بوده و آن یک‌دوم نیز روز به روز بیش از گذشته وسعت یافته است. کشور ما روز به روز بیابان‌تر و بیابانهای ما روز به روز مخوف‌تر شده‌اند. ایران در شمار ۱۰ کشور اول بیابان‌زای جهان قرار دارد و بنا به تاکید سازمان ملل، بیابان‌زایی بزرگترین بحران بشر در دوره کنونی است و این پدیده در سده پیش رو با توجه به پیش‌بینی فرارسیدن یک دوران طولانی خشکسالی بیشتر از گذشته گسترش خواهد یافت. بنا به تعریفی که مورد اجماع جهانی است و تقریبا اکثر کشورهای عضو معاهده کنوانسیون بیابان‌زدایی سازمان ملل آن را پذیرفتند بیابان‌زایی یا توسعه بیابان عبارت است از هرگونه اقدامی که در بهرهبرداری از منابع پایه بیش از حد تعادل و توازن و توان اکولوژیک طبیعت انجام شود به نوعی که صرفا اهداف کمی و کیفی کوتاه‌مدت را مدنظر قرار دهد و مسائل مربوط به نسل‌های آتی را فراموش کند. در ایران اکثر صاحب‌نظران مناطقی را که بارندگی در آن‌جا کمتر از ۲۰۰ میلیمتر باشد به عنوان اراضی بیابانی تلقی می‌کنند. اما این تعریف با آن مفهومی که الآن ما برای بیابان قایل هستیم متفاوت است. بر این اساس کلیه فعالیت‌هایی که در جهت حفظ و تعادل پایداری طبیعت و اکوسیستم‌ها انجام می‌شود به عنوان اقدام بیابان‌زدایی تلقی می‌شود. واقعیت این است که بر اساس تعاریف اقلیم‌شناسان، قسمت اعظم کشور ما در مناطق خشک، نیمه‌خشک و فراخشک واقع شده است و همه متخصصان بر این قضیه وقوف دارند که در شرایط آینده، کره زمین نگران کننده است چرا که اطلاعات و آمار خطرناکی وجود دارد که نشان می‌دهد تا سال ۲۱۰۰ ممکن است ۳ الی ۴ درجه به گرمای کره زمین افزوده شود.
پیامد گرم شدن کره زمین برای کشورهایی مثل ایران که در اقالیم خشک واقع شده‌اند نسبت به سایر کشورها بسیار مخرب‌تر است هرچند که سایر کشورها که در شرایط بهتری هم واقع شده‌اند از پیامد گرم شدن زمین در امان نخواهند بود. فلات مرکزی ایران یکی از معروفترین مناطق خشک جهان محسوب می شود. این کشور با مساحت ۱۶۵ میلیون مترمربع در جنوب غربی آسیا و در نوار خشک جهان قرار گرفته است.۸۰ % ازکل سرزمین ایران ازآب وهوای خشک ونیمه خشک برخورداراست وبه این ترتیب درمعرض خطرفرآیند پیشروی بیابانها قراردارد.
میانگین سالانه ریزش باران در بیابانهای ایران کمتر از ۵۰ میلیمتر است و این در حالی‌است که همین میزان در مورد کل کشور به ۳۲۰ میلیمتر در سال بالغ می شود. بیابانها و مناطق بیابانی بر روی هم ۳۴ میلیون هکتار از اراضی ایران را به خود اختصاص می دهند و ۱۲ میلیون هکتار نیز ماسه ای بوده و یا از شن و ریگ روان پوشیده شده است. در ایران حدود ۱۰۰میلیون هکتار از اراضی در معرض کاهش پتانسیل تولید قرار دارد که از این مساحت ۷۵میلیون هکتار در معرض فرسایش آبی ، ۲۰میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی و ۵میلیون هکتار در معرض دیگر اشکال شیمیایی و فیزیکی تخریب سرزمین همچون کاهش حاصلخیزی ، شوری زایی است و اما از حیث قلمروی سرزمین های بیابانی از کل مساحت کشور ۳۲ میلیون هکتار از این مساحت صرفا شامل پدیده های بیابانی با پوشش گیاهی کم یا فاقد پوشش گیاهی است که حدود ۲۰ میلیون هکتار از اکوسیستم های بیابانی تحت تاثیر فرسایش بادی و ۶/۴ میلیون هکتار از آن در ۱۶۴ منطقه ، ۱۷۸ نقطه در ۸۲ شهرستان در ۱۷ استان جزء کانون های بحرانی فرسایش بادی قلمداد می شود. به طوری که در این مناطق فرسایش بادی واجد خسارات عدیده اکولوژیکی ، اقتصادی و زیستی به مناطق مسکونی ، تاسیسات زیربنایی صنعتی ، اراضی کشاورزی و منابع زیستی کشور است.
در مجموع از نظر تناسب سطح مناطق خشک ایران با جهان ، کشور ما روی کمربند خشک جهان قرار گرفته و ۶۴/۶ درصد از مساحت آن دارای اقلیم خشک و فراخشک است که ۳/۳ برابر درصد جهانی۱۹.۶ درصد است. در مجموعه ایران با ۱.۲ درصد خشکی های جهان دارای ۲.۴ درصد پدیده های بیابانی فاقد پوشش گیاهی و ۳.۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان است.
بیابان زایی به مفهوم تخریب سرزمین یا کاهش توان تولید بیولوژیک اراضی در مناطق خشک ، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب تحت تاثیر عوامل محیطی و انسانی است. مهمترین عوامل بیابان زا در کشور را می توانیم به ۲ دسته عوامل محیطی و عوامل انسانی طبقه بندی کنیم.
در بین عوامل محیطی عوامل اقلیمی همچون زمان و میزان نامناسب بارندگی ، تبخیر بالا، فراوانی و سرعت باد نسبتا زیاد، دوره برگشت کوتاه و استمرار خشکسالی ها، گستردگی مناطق با اقلیم خشک و فراخشک و عوامل زمین شناسی مثل وجود سازندهای شور، قلیایی ، تبخیری و حساس به فرسایش و همچنین بلایای طبیعی همچون لغزش و رانش زمین و سیل از مهمترین عوامل محیطی بیابان زا محسوب می شوند ولی عامل بسیار مهم و مدیریت پذیر عوامل انسانی بیابان زاست. بر اساس گزارش هاو آمار موجود ۱۳۴ میلیون هکتار از مساحت کشور به منابع طبیعی تجدید شونده تعلق دارد در صورتی که سهم تولیدات گیاهی زراعت و باغبانی چیزی در حدود ۱۸ میلیون هکتار است. با چنین شرایطی باید اذعان داشت که عرصه های کشور در حال فرسایش است و میزان فرسایش براساس آمارمختلف از ۷ تن تا ۳۰ تن متناسب با شرایط مختلف متغیر است و متاسفانه این خطر در تمام عرصه های طبیعی کشور بسیار جدی است.
هدف : رشته مدیریت مناطق خشک و بیابانی از زیر شاخه های مهندسی منابع طبیعی است . هدف از ایجاد این رشته مبارزه با بیابان زایی و حفاظت از منابع طبیعی در برابر خشکی و کم آبی و این دسته از مشکلات است .
آینده شغلی :
بازار کار برای این رشته نهاد ها و ارگانهای مرتبط با بیابان زدایی و حفاظت از منابع طبیعی ، جهاد کشاورزی ، سازمان ها و مراکز خدمات کشاورزی ، تعاونی ها ، بسیج سازندگی ، گروه های NGO ، مراکز تحقیقات ، سازمان جنگل‌ها و شركت‌های مشاوره منابع طبیعی و همچنین شرکتهای دولتی و خصوصی است .
منابع :